PERJUANGAN KESATUAN MELAYU MUDA (KMM)

PERJUANGAN KESATUAN MELAYU MUDA (KMM)  SEBAGAI SEBUAH KESATUAN POLITIK DI TANAH MELAYU 1938 HINGGA 1945.

Pendahuluan.

Sekitar tahun 1930an, perkembangan politik tanahair telah mengalami perubahan besar kerana pada waktu itu politik Melayu telah berpecah kepada dua aliran yang berlainan fahaman dan perjuangan. Di satu pihak berfahaman kanan yang kebanyakannya terdiri dari orang-orang yang berpelajaran Inggeris, kalangan orang pertengahan dan kelas atasan. Mereka  dari segi ideologinya berdasarkan konsep “Malaya untuk orang Melayu”. Usaha-usaha golongan ini telah mencapai sedikit kejayaan apabila mereka berjaya menubuhkan beberapa persatuan Melayu negeri pada akhir tahun 1930an.[1] Antaranya ialah Persatuan Melayu Perak yang ditubuhkan pada 18 September 1937, diikuti oleh Persatuan Melayu Pahang pada Mac 1938, Persatuan Melayu Selangor pada Jun 1938 dan seterusnya setiap persatuan Melayu telah wujud di setiap negeri.[2]

              Manakala di pihak satu lagi ialah mereka yang berfahaman atau aliran kiri atau  bersifat radikal. Aliran kanan dalam perjuangan politiknya berkompromi dengan  British, sebaliknya aliran kiri mempunyai dasar yang  tidak mahu bekerjasama dengan British, malah mereka menentang segala tindak tanduk penjajah di negara ini.[3] Kebanyakan daripada golongan kiri adalah dari kelas bawahan yang berpendidikan Melayu lepasan MPSI dan berpendidikan Inggeris.[4] Antaranya ialah Ibrahim Yaakub yang kemudiannya menjadi Yang Dipertua Kesatuan Melayu Muda (KMM),  Abd. Karim Rashid, Hassan Manan, Mohd Isa Mahmud (lepasan MPSI), Mustafa Hussain, Othman Mohd Nor, Ishak Haji Muhammad, Sulung Chik, Onan Siraj dan Ahmad Boestamam (berpendidikan Inggeris).[5]

Di sekitar awal tahun 1937, beberapa orang dari kumpulan ini telah mengadakan pertemuan dan perbincangan  mengenai cara mana perjuangan politik mereka supaya lebih berkesan dan mencapai matlamatnya. Akhirnya mereka telah bersetuju untuk menubuhkan sebuah organisasi politik. Maka dengan itu tertubuhlah KMM pada 1937 atas daya usaha mereka.[6]  Jelas pembentukan KMM tercetus dari hasil usaha golongan  nasionalis Melayu yang berjiwa progresif revolusioner. Dengan penubuhan KMM  yang berhaluan kiri, sesungguhnya telah membawa satu era baru dalam perkembangan politik tanahair sebelum merdeka.

Penubuhan KMM

Penubuhan KMM bermula seawal-awalnya pada awal tahun 1937 apabila sekumpulan pemuda-pemuda Melayu lepasan MPSI mengadakan pertemuan dan perbincangan setiap hujung minggu mengenai penubuhan sebuah persatuan Melayu yang akan mereka dirikan.[7] Pemuda-pemuda tersebut mengadakan perbincangan di beberapa tempat di Kuala Lumpur antaranya ialah di rumah Othman Mohd Nor (rumah kerajaan) di Sentul, rumah Abdul Aziz di Kampung Baru dan rumah Hassan Manan di Jalan pasar.[8]  Kemudiannya pada bulan Mac 1937, mereka telah mengadakan mesyuarat khas di Boarding House (Malay Hostel) di Kampung Baru. Di dalam mesyuarat tersebut, mereka telah menjemput Ibrahim Yaakub untuk hadir sama yang kemudiannya dilantik sebagai Pengerusi Agung dan telah diterima oleh beliau dengan janji akan menarik anggota-anggota gerakan pelajar  SITC (Sultan Idris Training College)  di seluruh Malaya dan Borneo Utara ke dalam persatuan tersebut.[9]

Mesyuarat agung tahunan pertama telah diadakan di Sekolah Melayu Gombak Lane, Kuala Lumpur pada bulan Mei 1937 dan di dalam mesyuarat itu  atas cadangan Abd. Samad Ahmad  nama Belia Malaya telah ditukar kepada Kesatuan Melayu Muda (KMM). [10]  Oleh  itu   KMM  secara rasminya adalah sebuah pertubuhan politik secara berorganisasi  pertama di negara ini. Semasa  penubuhan tersebut Mustafa Husain tidak terlibat dan perlantikannya sebagai Naib Yang Dipertua berlaku dalam mesyuarat agung kali ke 2 yang juga berlangsung di Sekolah Melayu Gombak Lane, Kuala Lumpur pada bulan Ogos 1938.[11] Mengenai soal penubuhan KMM, terdapat beberapa perselisihan pendapat mengenai tarikh penubuhannya. Menurut Mustafa Husain  tarikh sebenar penubuhan KMM ialah pada tahun 1938 dan bukan pada bulan Mei 1937 seperti yang didakwa oleh Ibrahim Yaakub dan beberapa pemimpin-pemimpin lain. Ini berdasarkan pada soal pendaftaran di mana beliau sendiri yang menguruskan pendaftarannya iaitu berlaku pada tarikh yang sama, selang 4 bulan dari tarikh penubuhannya.[12]

Soal kedua ialah mengenai kewujudan belia Malaya sebelum penubuhan KMM. Menurut Othman Mohd Nor iaitu setiausaha KMM bahagian Selangor melalui suratnya kepada Mustafa Husain mengatakan dakwaan bahawa telah kewujudan Belia Malaya sebelum KMM adalah tidak benar. Menurutnya, sepanjang pengetahuannya cuma KMM sahaja satu-satunya badan yang diakui oleh rakyat Melayu dan  sah didaftarkan pada masa itu. Ini diakui sendiri oleh Mustafa Husain bila ditanya tentang hal ini.[13]  Sebenarnya kita bernasib baik kerana beberapa orang pengasas KMM masih hidup selepas merdeka dan memberitahu kita bahawa maksud sebenar KMM ialah “Kesatuan Melayu Merdeka” seperti yang di terangkan oleh Mustapha Hussain, bahawa KMM perlu didaftarkan sebagai satu badan sosial kerana jika rahsia ia ditubuhkan atas dasar politik diketahui mungkin KMM tidak boleh didaftarkan langsung.[14]

           

---

[1] W.R. Roff,  Nasionalisme Melayu, Kuala Lumpur , Universiti Malaya,  2005,  hlm  244.

[2] Kemuncak dari kegiatan politik golongan ini ialah apabila mereka berjaya mengadakan kongresnya sebanyak dua kali iaitu pada 8 Ogos 1939 di Kuala Lumpur dan sekali lagi pada 25 dan 26 Dis 1940 di Singapura. Antara tokoh yang berjuang di pihak ini ialah Dato Onn Jaafar yang kemudiannya menubuhkan Parti UMNO sebagai mewakili orang-orang Melayu dalam tuntutan kemerdekaan dari British. Lihat,  Shaharum Husain,  Perjuangan Politik Dato Onn Jaafar, Petaling Jaya, Fajar Bakti, 1985, hlm  67.

[3] Abdul Rahman Mat,  Politik Bangsa Melayu, Petaling Jaya, Pustaka Adabi, 1976, hlm 28.

[4] Ishak Saat, Sejarah Politik Melayu Pelbagai Aliran, Shah Alam, Karisma Publications Sdn.Bhd, 2007, hlm 85.

[5] Golongan mereka inilah yang paling lantang bersuara dalam menyatakan rasa tidak puas hati terhadap kedudukan bangsa Melayu dan tanahair waktu itu. Mereka inginkan kebebasan semua orang-orang Melayu yang tertindas khasnya mereka yang masih jauh ketinggalan dalam lapangan ekonomi dan politik. “Tujuan kumpulan ini juga untuk menyatukan seluruh orang-orang Melayu dan Indonesia di Kepulauan Melayu di Asia Tenggara ini dengan maksud untuk dasar Kesatuan Melayu Raya.”  Lihat,  Ishak Saat, Sejarah Politik Melayu…, hlm84-85

[6] Abdul Rahman Haji Ismail, Perjuangan Kemerdekaan Dan Nasionalisme Melayu:Wacana Persejarahan Dalam Nasionalisme dan Revolusi Di Malaysia dan Indonesia, Pulau Pinang, Penerbit USM, 2006, hlm 64

[7] Insun Sony Mustapha,  Memoir Mustapha Hussain :Kebangkitan Nasionalisme Melayu sebelum UMNO, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka, 1999, hlm 208.

[8] Hasil dari perbincangan yang selalu diadakan oleh pemuda-pemuda progresif tersebut yang antaranya ialah Hamzah Alang, Mustafa Kamel, Othman Mohd Nor, Abdul Karim Rashid, Hassan Manan, Sulung Chik, Bahar Abit, Onan Siraj, Idris Hakim, Abd. Aziz dan lain-lain, mereka telah bersetuju untuk menubuhkan sebuah kesatuan dengan nama Persatuan Belia Malaya. Lihat, Insun Sony Mustapha,  Memoir Mustapha Hussain :Kebangkitan Nasionalisme Melayu sebelum UMNO, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka, 1999, hlm 208-209.

[9]Kemudiannya Othman Mohd Nor telah dilantik sebagai setiausaha dan ahli jawatankuasanya ialah Idris Hakim, Onan Siraj, Ghazali Hj. Hashim, Sulung Chik, Raja Aula, Bahar Abit, Abd. Karim Rashid, Hassan Manan, Abdullah Kamel dan Abu Majid Ismail. Tidak lama kemudian ahli jawatankuasa tersebut telah bertambah dengan kemasukan Abd. Samad Ahmad, Abdullah Thani, Salehuddin dan Melan Abdullah.  Lihat,  W.R. Roff,  Nasionalis Melayu…, hlm 244.

[10]  Mengikut Abd. Samad Ahmad nama itu adalah mengikut nama Turki Muda (Young Turks) dan bagi Ibrahim Yaakub sendiri sebagai mencontohi pada Indonesia Muda. Menurut Ibrahim Yaakub, nama KMM adalah atas cadangan Abd. Samad Ahmad pada beliau ketika mereka bertemu di pejabat Majlis dan di Virasamy Road (rumah Ibrahim) yang kemudiannya dilaksanakan dalam mesyuarat agung pada Mei 1937 di Sekolah Melayu Gombak Lane. Sebaliknya Mustafa Husain mengatakan nama KMM adalah atas syor Sutan Jenain kerana pada pendapatnya muda bermakna sesuatu yang baru, segar dan cergas. Sutan Jenain juga turut hadir dalam penubuhan KMM tersebut.[10] Walau apa nama sekalipun dan siapa yang mencadangkannya, itu bukanlah perkara penting. Apa yang lebih penting ialah slogan yang diutarakan yang menunjukkan perpaduan iaitu “ satu untuk semua dan semua untuk satu”. Lihat, Sony Mustapha,  Memoir Mustapha Hussain…, hlm 208-209.

[11] Ibrahim Haji Yaakob,  Melihat Tanah Air,  Kuantan, Percetakan Timur, 1971, hlm 15-16.

[12] Roslan Saadon, Gagasan Nasionalisme Melayu Raya; Pertumbuhan Dan Perkembangan, Shah Alam, Karisma Publications Sdn. Bhd, 2009,  hlm 115.

[13] KMM merupakan badan politik yang pertama ditubuhkan di Tanah Melayu. Pemimpin-pemimpin KMM boleh berasa bangga sebab merekalah yang pertama sekali menggunakan perkataan MERDEKA. KMM mempunyai nama sulit yang tidak diketahui umum iaitu Kesatuan Melayu Merdeka dan nama ini hanya diketahui oleh  beberpa orang sahaja dalam inner circle KMM. Lihat ,  Insun Sony Mustapha,  Memoir Mustapha Hussain…,  hlm 198.

[14] Abdul Rahman Haji Ismail, Perjuangan Kemerdekaan Dan Nasionalisme Melayu…, hlm 64.